Gołąbki i kwas chlebowy

Oczywiście nie chodzi o ptaki nazywane gołębiami, a o znaną wszystkim popularną potrawę. Jak pisze Barbara Ogrodowska w swoim opracowaniu „Wigilia Polska”, wydanym przez Państwowe Muzeum Etnograficzne, tradycja przygotowywania gołąbków w Polsce przyszła z Ukrainy z okolic Tarnopola na początku XIX stulenia.

Początkowo były one jedną z głównych potraw wigilijnych. Później gołąbki stały się daniem obiadowym i teraz są narodową potrawą kuchni ukraińskiej. Organizowane są festiwale gołąbków, najbardziej znane odbywają się we wsiach Czetfałwa i Welykyj Byczkiw na Zakarpaciu. W Ukrainie gołąbki znane są od XIV – XV wieku.

Bardzo możliwe, że danie zapożyczono z kuchni tureckiej lub tatarskiej, a liście winogron zamieniono liśćmi kapusty, baraninę – wieprzowiną, ryż – kaszą jaglaną (w wersji pierwotnej). Istnieje także teoria, że to Grecy, jako pierwsi w Europie przygotowywali gołąbki w liściu kapuścianym. Jest ona bardzo prawdopodobna a gołabki w liścu kapusty mogą pochodzić od Greków, którzy zamieszkiwali Krym za czasów kolonii greckich nad Morzem Czarnym, aż do czasu, kiedy to Katarzyna II przesiedliła ich nad Morze Azowskie.

Oprócz świeżego liścia kapusty, do zawijania gołąbków można używać kiszone liście kapusty, liście winogron, zarówno świeże, jak i kiszone, liście młodych buraków, chrzanu. Również duszenie gołąbków może odbywać się w pomidorach albo śmietanie… Przygotowanie gołąbków pozwala na wykazanie się dużą ilością fantazji. I oczywiście, do popicia – Kwas Chlebowy Obolon, ewentualnie piwo: do gołąbków jarskich, czy też faszerowanych kaszą – tylko Obolon jasne lub pszeniczne, do gołąbków z mięsem polecamy Obolon Aksamitne.

Etymologia

Jak pisze F. Sławski w Słowniku etymologicznym języka polskiego, nazwy zwierząt i ptaków są w językach słowiańskich nierzadko wykorzystywane do nazywania pieczywa i potraw, zwłaszcza obrzędowych (por. byczek ‘kukiełka wypiekana na wesela’, gąska ‘rodzaj ciasta’ i in.). Nazwa gołąbki (zdrobnienie od gołąb) oznaczająca ‘potrawę z kaszy i siekanego mięsa zawijaną w liście kapusty’ jest prawdopodobnie zapożyczona z ukraińskiego hołubci (stanowi kalkę językową) i znana jest w polszczyźnie od XIX wieku. Nazwa tej potrawy występuje również w podobnej formie w innych językach, por. ruskie hołubci (A. Brückner Słownik etymologiczny języka polskiego) i rosyjskie gołubcý; podobne formy nazywają także inne potrawy, np. serbskie i chorwackie dialektalne golubići ‘rodzaj klusek’ i bułgarskie gъlъbnik‘rodzaj obrzędowego chleba’.

Masz pytania?
chętnie na nie odpowiemy!